Harvard có thể phục hồi, nhưng niềm tin liệu có thể lấy lại?

Nhiều chuyên gia cho rằng những gì đang xảy ra với Harvard chỉ là một "cơn bão tạm thời", tuy nhiên, thiệt hại thực tế đã xảy ra.

Đối với du học sinh các nước: Harvard không còn là “tấm vé vàng”

Đối với nhiều quốc gia trên thế giới, những biến động đang xảy ra trong môi trường giáo dục đại học tại Mỹ cho thấy một yêu cầu cấp bách: Các nước phải sẵn sàng cho một tương lai mới trong lĩnh vực giáo dục, khi những trường đại học hàng đầu của Mỹ không còn là lựa chọn mặc định an toàn để trí thức tinh hoa của họ tới học tập, nghiên cứu.

Việc Chính phủ Mỹ công khai cáo buộc Harvard dung túng cho một bộ phận sinh viên có tư tưởng cực đoan, thậm chí ám chỉ trường và một số sinh viên có những mối liên hệ “nhạy cảm”, đã đánh dấu một bước leo thang căng thẳng mới. Giới chính trị gia đã bắt đầu để mắt và có ý định can thiệp vào giới học thuật.

Thông điệp mà sinh viên năm cuối mang tới lễ tốt nghiệp tại Harvard: "Hãy bảo vệ sinh viên quốc tế", "Không có sinh viên quốc tế, Harvard không còn là Harvard" (Ảnh: Reuters).

Harvard đáp trả bằng 2 đơn kiện, gọi những hành động của Chính phủ là “một sự trả đũa”, vì trường đã không để chính quyền can thiệp vào công tác nội bộ.

Trong nhiều thập kỷ, thư mời nhập học từ các trường đại học hàng đầu nước Mỹ luôn được xem là “tấm vé vàng” dẫn tới môi trường học thuật đẳng cấp quốc tế, khả năng gây dựng mạng lưới quan hệ chất lượng, mở ra cơ hội phát triển sự nghiệp.

Vậy nhưng, Harvard - cái tên được xem là biểu tượng của giới học thuật Mỹ - đang phải đối diện với việc bị cắt tài trợ, bị mất quyền tuyển sinh viên nước ngoài, vậy các trường khác của Mỹ có an toàn hơn không?

Tổng thống Mỹ Donald Trump và các quan chức trong Chính phủ Mỹ đã nhiều lần khẳng định rằng Harvard chỉ là “một ví dụ”, các trường đại học khác cũng có thể phải đối mặt với những biện pháp xử lý tương tự. Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ - Kristi Noem - từng cảnh báo: “Đây là lời cảnh tỉnh với các trường đại học khác: Hãy chấn chỉnh lại”.

Đối với nước Mỹ: Harvard suy yếu, liệu nước Mỹ có khỏe?

Tờ tin tức Straits Times (Singapore) đăng bài bình luận của giảng viên người Mỹ Gautam Mukunda. Ông Mukunda đang giảng dạy tại trường kinh doanh Yale School of Management, trực thuộc Đại học Yale danh tiếng hàng đầu nước Mỹ.

Ông Mukunda nhận định các động thái của Nhà Trắng đối với Harvard có thể gây tổn hại đến ngôi trường có vai trò quan trọng đối với kinh tế và vị thế của Mỹ.

Ông Mukunda đặt vấn đề: “Nếu có bên nào định phá hoại một tài sản quốc gia của Mỹ, chẳng hạn như một đơn vị có khả năng tạo ra hàng chục, thậm chí hàng trăm tỷ USD giá trị kinh tế cho Mỹ. Đơn vị này còn giữ vai trò chủ đạo trong nghiên cứu khoa học công nghệ, là biểu tượng cho quyền lực mềm của Mỹ... Chắc chắn, Mỹ sẽ hành động để bảo vệ đơn vị này đến cùng.

Thế nhưng, bằng những động thái tiến hành với Đại học Harvard thời gian qua, Chính phủ Mỹ có thể đang tự tay gây bất lợi cho mình”.

Harvard đang trải qua giai đoạn sóng gió chưa từng thấy trong lịch sử 388 năm tồn tại của trường (Ảnh: GI).

Dù Harvard không tránh khỏi thiếu sót trong quá trình vận hành, nhưng đây vẫn là “tài sản chiến lược cấp quốc gia” của Mỹ. Những hành động gây ảnh hưởng tiêu cực cho trường cũng sẽ tác động tới nước Mỹ.

Giảng viên Mukunda từng giảng dạy 7 năm tại Trường Kinh doanh Harvard, hiện ông tham gia đào tạo lãnh đạo cao cấp tại Trường Harvard Kennedy. Ông Mukunda hiểu rõ những giá trị mà Harvard mang lại.

Ông Mukunda nhận định, dường như Chính phủ Mỹ không trao cho Harvard cơ hội sửa chữa, mà đang tìm cách can thiệp, kiểm soát trường. Tại Mỹ, các trường đại học luôn là nơi sản sinh ra những tư tưởng phản biện. Nếu Chính phủ Mỹ “hạ gục” Harvard, thì chẳng trường nào dám lên tiếng nữa.

Giá trị của Harvard và nhiều trường đại học khác của Mỹ nằm ở sự độc lập về tư tưởng, khả năng nghiên cứu, sáng tạo, đổi mới trong môi trường học thuật tự do. Khi bị kiểm soát, họ sẽ mất đi yếu tố quan trọng tạo nên sức mạnh riêng.

Harvard từng là nơi học tập của 8 Tổng thống Mỹ, nhiều thẩm phán Tòa án Tối cao, thống đốc, CEO và doanh nhân danh tiếng của Mỹ.

Qua các thống kê phục vụ công tác giảng dạy, ông Mukunda cho biết, trong 20 năm qua, trung bình mỗi năm, cựu sinh viên Harvard sáng lập 9 công ty khởi nghiệp được định giá từ 1 tỷ USD trở lên.

5 năm gần đây, các công ty do cựu sinh viên Harvard sáng lập và đã lên sàn chứng khoán đạt tổng giá trị 282 tỷ USD.

Đáng chú ý, 25% doanh nhân khởi nghiệp tại Mỹ có công ty được định giá hơn 1 tỷ USD từng là sinh viên quốc tế đến Mỹ du học. Đây chính là nhóm sinh viên đang phải trải qua giai đoạn hoang mang.

Đối với Harvard: Biểu tượng cho quyền lực mềm của Mỹ có đang... ổn không?

Vai trò của các trường đại học trong phát triển khoa học công nghệ là nền tảng cho sức mạnh kinh tế và quyền lực mềm của Mỹ. Nhưng vị trí dẫn đầu của Mỹ trong giáo dục đại học đang lung lay.

Trong bảng xếp hạng 10 đại học có năng lực nghiên cứu hàng đầu thế giới trong năm 2023, do tuần san khoa học danh tiếng Nature (Anh) đưa ra, có tới 7 đại học tại Trung Quốc.

Trường duy nhất của Mỹ giữ vững vị trí trong top 10 chính là Harvard, thậm chí, trường đứng số 1 trên bảng xếp hạng.

Trong tuần này, sinh viên Harvard đã tổ chức tuần hành để thể hiện sự ủng hộ dành cho nhóm sinh viên quốc tế (Ảnh: Reuters).

Theo giảng viên Gautam Mukunda, nếu thực sự Chính phủ Mỹ theo đuổi chính sách “Nước Mỹ trên hết”, thì việc “trừng phạt” Harvard là điều cuối cùng nên làm.

Harvard không chỉ là một trường đại học, Harvard còn là sứ giả toàn cầu đại diện cho những giá trị Mỹ. Tại nhiều quốc gia, không ít chính trị gia nổi tiếng từng học tại Harvard. Hiện nay, công chúa kế vị của Hoàng gia Bỉ cũng đang là sinh viên Harvard.

Nói cách khác, giới trí thức tinh hoa, giới thượng lưu, quý tộc toàn cầu sẵn sàng chi tiền để con em họ học tại Harvard. Với những lập luận trên, giảng viên Mukunda nhấn mạnh: “Tấn công Harvard chính là tấn công nước Mỹ. Harvard không hoàn hảo, nhưng Harvard xứng đáng được bảo vệ”.

Đối với giáo dục đại học tại châu Á: Cơ hội chuyển mình

Giới lãnh đạo và học giả châu Á đã bắt đầu nhìn nhận lại: Nếu “giấc mơ Mỹ” có thể phải dừng lại bất cứ lúc nào, vậy đã đến lúc xây dựng những trung tâm giáo dục chất lượng ngay trong khu vực.

Ý tưởng này không mới. Trung Quốc đã đầu tư lớn vào các trường đại học trọng điểm cấp quốc gia. Ấn Độ đang cải cách giáo dục đại học. Singapore đã có những trường đại học có thứ hạng cao trên bảng xếp hạng toàn cầu...

Với vị trí trung lập, tính ổn định chính trị cao, không ít quốc gia châu Á có tiềm năng trở thành điểm đến học thuật trung lập, không bị ảnh hưởng bởi các sóng gió chính trị nhất thời.

Hiện tại, một số trường đại học ở Trung Quốc và Nhật Bản đã lên kế hoạch tiếp nhận sinh viên Harvard có nhu cầu chuyển trường (Ảnh: Freepik).

Trong lúc hệ thống giáo dục đại học tại Mỹ đang trải qua sóng gió, một số trường đại học tại châu Á đã lên tiếng mời sinh viên Harvard tới nhập học, nếu có nhu cầu.

Nhiều trường đại học danh tiếng tại châu Á nhìn nhận thời điểm này là cơ hội để tăng tốc phát triển, thu hút nhân tài trong khu vực, xây dựng một hệ sinh thái học thuật bền vững, ít phụ thuộc vào thế giới bên ngoài vốn đang ngày càng biến động. Nhiều trường đại học nhập cuộc nhanh, thể hiện sự tự tin và tính chủ động.

Việc chào đón sinh viên quốc tế từng được xem là chiến lược gia tăng quyền lực mềm của Mỹ. Giáo sư người Mỹ Joseph Nye chính là “cha đẻ” của thuật ngữ “quyền lực mềm”. Ông từng học tiến sĩ khoa học chính trị tại Harvard, từng có nhiều năm giảng dạy tại Trường Harvard Kennedy.

Lúc sinh thời, giáo sư Nye từng nhìn nhận việc sinh viên ưu tú từ khắp nơi trên thế giới tới học tập tại Mỹ sẽ khiến họ mang theo những giá trị và góc nhìn thân thiện với nước Mỹ trở về quê hương. Đây chính là con đường gia tăng “quyền lực mềm” cho nước Mỹ. Nếu chính quyền Mỹ đánh mất công cụ này, hậu quả sẽ kéo dài và khó lường.

Theo CNA/Straits Times